استانداردهای سیستم قفسه بندی انبار (راک) نقش مهمی در نظم، ایمنی و بهرهوری محیطهای انباری دارند. اگر تا به حال وارد یک انبار بزرگ شده باشید، حتماً متوجه ردیفهای منظم قفسهها شدهاید که کالاها را با دقت و برنامهریزی نگهداری میکنند.
اما پشت این نظم، اصول و استانداردهایی وجود دارد که اگر رعایت نشوند، میتوانند خطرات زیادی از جمله ریزش قفسهها، آسیب به افراد یا خرابی کالاها را بهوجود بیاورند.
در این مقاله به بررسی دقیق این استانداردها میپردازیم تا با آگاهی بیشتر بتوانیم از سیستمهای قفسه بندی درست استفاده کنیم. چه برای انبار کارخانه باشد، چه یک فروشگاه یا حتی انبار خانگی.
استانداردهای ایمنی در طراحی قفسه بندی انبار
یکی از مهمترین بخشهای هر سیستم قفسهبندی، رعایت استانداردهای ایمنی است. قفسهها باید طوری طراحی و نصب شوند که تحمل وزن کالاهای انبارشده را داشته باشند.
بهطور مثال، طبق استاندارد EN 15512 اروپا، برای قفسههای سنگین، ظرفیت تحمل وزن باید بهوضوح روی آن مشخص باشد و بار بیشازحد روی آن قرار نگیرد. اگر این مورد رعایت نشود، خطر ریزش قفسه و آسیب به کارکنان بسیار زیاد است.
در واقع، در یک مطالعه در آلمان نشان داده شد که ۲۲٪ از حوادث انباری به دلیل رعایت نکردن وزن مجاز قفسهها رخ دادهاند. به همین دلیل حتی در انبارهای کوچک هم باید از نصب قفسههایی که از نظر سازهای تست شدهاند، استفاده شود. یک کارگر انبار در مصاحبهای گفته بود: یه بار فقط یک پالت بیشتر گذاشتیم روی قفسه، نصف قفسه خراب شد، خدا رو شکر کسی اونجا نبود…!
این نوع تجربهها اهمیت رعایت ایمنی را بهخوبی نشان میدهند.
جنس و کیفیت مواد بهکاررفته در قفسهبندی
قفسه بندیانبار(راک) باید از مواد باکیفیت و مقاوم ساخته شود تا در طول زمان دچار فرسایش یا خوردگی نشود. معمولاً برای سیستمهای صنعتی از فولاد گالوانیزه یا رنگآمیزیشده استفاده میشود تا در برابر رطوبت یا برخوردها مقاومت کافی داشته باشد. بهخصوص در انبارهایی که کالاهای سنگین یا تیز نگهداری میشود، مقاومت بدنه بسیار مهم است.
در استاندارد ISO 9001 که مربوط به کیفیت و مدیریت تولید است، تأکید شده که استفاده از مواد اولیه مرغوب میتواند دوام تجهیزات انبار را تا ۳ برابر افزایش دهد. بهعنوان مثال، در انبارهای مواد غذایی، قفسههایی که از جنس فولاد ضدزنگ ساخته شدهاند، تا ۵ سال بدون زنگزدگی باقی میمانند. همین موضوع باعث کاهش هزینههای تعمیر و نگهداری میشود.
دسترسی آسان و چیدمان اصولی کالاها
یکی دیگر از استانداردهای مهم در سیستم قفسهبندی انبار، چیدمان مناسب و دسترسی راحت به کالاهاست. قفسهها باید طوری طراحی شوند که کارگر بتواند با حداقل زمان و تلاش به کالا دسترسی پیدا کند. مثلاً در انبارهای فروشگاهی، قفسههای طبقهبندیشده با کدهای رنگی برای انواع کالاها استفاده میشوند تا زمان جستوجو کاهش یابد.
در یکی از شرکتهای لجستیکی بزرگ در تهران، با اجرای استانداردهای چیدمان بر اساس روش FIFO (اول وارد، اول خارج)، زمان برداشت کالاها ۲۵٪ کاهش یافته است. این یعنی در عمل راندمان کارکنان بالا میرود و هزینهها کاهش پیدا میکند. در واقع قفسه بندی اصولی، فقط نگهداری نیست، بلکه مدیریت هوشمندانه فضا و زمان است.
ابعاد و استانداردهای فیزیکی قفسهها
هر سیستم قفسهبندی مانند قفسه ریلی متحرک باید متناسب با نوع کالا و ابعاد انبار طراحی شود. استانداردهایی مانند DIN 18263 و ISO 11660 برای تعیین اندازه، فاصله قفسهها و ارتفاع مجاز طراحی شدهاند. در انبارهای بزرگ، فاصله بین قفسهها باید به گونهای باشد که لیفتراک یا سایر دستگاهها بتوانند بدون برخورد عبور کنند.
به عنوان نمونه، در یک انبار صنعتی اگر فاصله بین قفسهها کمتر از ۱.۲ متر باشد، احتمال برخورد لیفتراک تا ۳ برابر بیشتر میشود. این مسأله نه تنها به کالا آسیب میزند، بلکه خطرات جدی برای اپراتور هم ایجاد میکند.
نگهداری و بازرسی دورهای قفسهها
طبق استانداردهای بینالمللی مثل OSHA در آمریکا یا HSE در اروپا، بازرسی منظم از قفسههای انبار الزامی است. فرسودگی، خمشدگی، ترکها و حتی پیچهای شلشده باید در زمان مناسب شناسایی و برطرف شوند. اگر این کار نادیده گرفته شود، ممکن است قفسهای که سالها خوب کار کرده، ناگهان دچار حادثه شود.
در برخی انبارها، بازرس فنی هر سه ماه یکبار وضعیت سازهها را بررسی کرده و گزارش مکتوب ارائه میدهد. حتی برخی شرکتها، از سیستمهای هوشمند برای کنترل تعادل قفسهها استفاده میکنند تا در صورت ایجاد لرزش یا کج شدن، سریع هشدار داده شود. این اقدامات ساده اما ضروری، میتوانند جلوی خسارتهای بزرگ را بگیرند.
نتیجه گیری
استانداردهای سیستم قفسهبندی انبار، فقط یک سری کاغذبازی یا قوانین خشک نیستند، بلکه راهنمایی برای حفظ ایمنی، افزایش بهرهوری و کاهش هزینهها هستند.
از انتخاب جنس مناسب و طراحی اصولی گرفته تا چیدمان درست و بازرسی دورهای، همگی بخشهایی از یک سیستم موفق هستند.
اگر شما هم انباری دارید یا قصد راهاندازی یکی را دارید، فراموش نکنید که رعایت این اصول میتواند به شما کمک کند تا هم کالاهایتان سالم بماند، هم کارمندانتان در امنیت باشند و هم سرعت کارتان بیشتر شود.
دیدگاهتان را بنویسید